Wim Tijmens studeerde af aan de Tuinbouwschool in 1956 en werd uiteindelijk curator van de Botanische Tuin in Stellenbosch. Hij overleed op 4 november 2022. Dit artikel gaat over een belangrijke tuinhaas en kleurrijk figuur die ooit in Frederiksoord is begonnen. Lees snel verder!
Geschreven door Annette van der Maarel
Bekende oud-tuinhaas Wim Tijmens overleden in Zuid-Afrika
Het bestuur van Stichting Tuinbouwschooltuin Frederiksoord kreeg kortgeleden bericht van Martin Smit, curator van de Botanische Tuinen in Utrecht dat de bekende botanicus en oud-tuinhaas Wim Tijmens is overleden op 4 november 2022. Martin Smit, zelf afkomstig uit Zuid-Afrika, kende Wim Tijmens goed en vertelt:
‘Wim Tijmens heeft heel veel betekend voor de Botanische Tuin van de Universiteit van Stellenbosch in Zuid-Afrika. Hij was hier bijna 40 jaar lang curator, namelijk van 1962 tot 1999. In de begintijd werkte hij nauw samen met zijn voorgangers, Hans Herre en Helmut Meijer.
Tijdens zijn werkzame jaren heeft Wim Tijmens veel nieuwe elementen aangebracht in de tuinen, die nog steeds te zien zijn zoals bijvoorbeeld de padenstructuur in de tuin.
Ook heeft hij veel plantencollecties samengesteld.
De beroemde bonsai-collectie is van zijn hand, net als de vijver met reuze Victoria waterlelies. In de Botanische Tuin in Stellenbosch zijn planten te vinden die van over de hele wereld komen.
Martin Smit vervolgt: ‘Op dit moment bloeit bijvoorbeeld de reuzenaronskelk (Amorphophallus titanum) die in het wild alleen op Sumatra voorkomt. De plant heeft de grootste onvertakte van alle bekende planten en kan langer dan drie meter worden!”
Dankzij Tijmens kwam er een mooie balans tussen cultuur- en natuurlijke landschappen in de tuin en deze visie wordt nog steeds nageleefd. Toen Wim hoorde dat ik de nieuwe curator zou worden, zat ik nog in de V.S waar ik toen mijn masters deed en toen heeft hij contact met me opgenomen.’
Vele uitdagingen
Wim Tijmens studeerde af aan de Gerard Adriaan van Swieten Tuinbouwschool in Frederiksoord in 1956 in de richting Tuinaanleg. In een van de jaarboekjes van VOLDGAVST (Vereniging Oud Leerlingen Der Gerard Adriaan Van Swieten Tuinbouwschool) schrijft hij: ‘Ik was een matige leerling, geen uitblinker, maar dankzij de opleiding was ik in staat vele uitdagingen te aanvaarden’.
Dat hij uitdagingen aanging, blijkt dus inderdaad. Als snel na het examen vertrok Wim naar Zuid-Afrika met zijn prachtige en unieke flora, waar hij eerst stage liep bij de Compagnietuinen in Kaapstad. Niet alleen Wim Tijmens durfde de stap aan om naar het buitenland te vertrekken, er waren veel tuinhazen die in alle delen van de wereld banen kregen. Leerlingen kregen zelfvertrouwen en werden vroeg zelfstandig p deze bijzondere school, en vaak kregen ze ook praktische hulp van van VOLDGAST (Vereniging Oud Leerlingen Der Gerard Adriaan van Swieten Tuinbouwschool) om mooie stageplekken en functies te veroveren.
Vanuit de Compagnietuinen kreeg Wim Tijmens een functie in Kirstenbosch, de beroemde Nationale Botanische Tuin, aan de voet van de Tafelberg in Kaapstad met een grote collectie fynbos. Later werkte hij in de Harold Porter Tuinen in Betty’s Bay als eerste curator. In 1962 werd hij benoemd tot curator, ofwel ‘Praefectus Horti’ van de Botanische Tuinen in Stellenbosch. Vanuit deze functie heeft hij twee Fellowships in de VS gekregen.
Harold Porter Botanical Gardens
Kirstenbosch
Huwelijk met Sylvia
Wim Jan Tijmens werd geboren op 26 mei, 1933 in Usquert, Groningen. Zijn broer leeft nog en woont in Opperdoes. Martin Smit, curator Botanische Tuinen Utrecht vertelt verder:
Wim en Sylvia Tijmens
‘Hij trouwde met Sylvia, en omdat ze geen kinderen konden krijgen, adopteerden ze een meisje met de naam Erica. Ook boden ze later onderdak aan een tiener Sam Kawale, toen zijn ouders terug moesten naar Malawi, waar ze vandaan kwamen. Sam maakte zijn middelbare school af terwijl hij bij Wim en Sylvia woonden, die hem als hun eigen zoon zagen. Sam Kawale heeft het tot minister van Landbouw in Malawi geschopt. Sylvia is al twintig jaar geleden overleden.’
Camellia uit Japan
Wim Tijmens met gasten uit Japan
Het was een reislustige man, en vooral in zijn latere jaren heeft hij vele reizen naar China en Japan gemaakt. Volgens Martin Smit was het een imposant figuur die prachtig kon vertellen over de avonturen die hij meemaakte. Een keer heeft hij een bijzondere gele Camellia (Camellia chrysantha) mee meegenomen uit Japan. Deze plant was door collega’s daar gesmokkeld uit China omdat het een uitzonderlijk zeldzame gele soort was. Maar het was zo’n groot exemplaar, dat Wim Tijmens simpelweg een vliegtuigstoel voor de plant heeft geboekt. De andere reizigers keken wel op toen ze naast een enorme Camellia kwamen te zitten.
Wim Tijmens werd benoemd tot erelid van de universiteit in Beijing en sprak een aardig woordje mandarijn. Hij verzamelde ook kunst en objecten uit China tijdens de meer dan 15 expedities naar dit land die geëxposeerd zijn in Zuid-Afrika.
Hij heeft veel betekend voor de ontwikkeling van het vakgebied landschapsarchitectuur in Zuid-Afrika. Hij was een van de oprichters, net als Joane Pim en Ann Sutton, van de eerste universiteitsafdeling voor Landschapsarchitectuur opgezet aan de universiteit van Pretoria. Hier zijn honderden studenten opgeleid. Daarnaast is hij een van de initiatiefnemers van het Institute for Landscape Architecture South Africa. Na zijn pensioen bleef hij adviseur bij het bekende bureau Dennis Mos, en was hij betrokken bij projecten als het aanleggen van een botanische tuin in Lesotho.
Enthousiaste netwerker en spreker
Wim Tijmens was een uitzonderlijk goede netwerker en hij onderhield contacten met vele collega’s en vakgenoten over de hele wereld. Grappig genoeg zónder te mailen of appen, want daar hield hij niet van. Zo was hij goed bevriend met de beroemde tuinarchitect Roberto Burle Marx uit Brazilië die hem uitnodigde om samen op expeditie te gaan in Zuid-Amerika. Hij bewoog zich met veel gemak in allerlei kringen en wist mensen aan zich te binden.
Wim Tijmens samen met Martin Smit, nu curator Utrecht Botanische Tuinen
Zo vierde hij zijn 80ste verjaardag groots in 2013 en kwam de bevriende rijke zakenfamilie Openheimer met een privéjet naar zijn feestje met biologisch gekweekte groente als cadeau. Iedere zondagavond hield hij een open salon bij hem thuis waar allerlei interessante mensen op af kwamen. Een van zijn gewaardeerde collega’s was Bert Ubbink, ook een oud-tuinhaas in Zuid-Afrika, die curator werd van de Potchefstroom Universiteit Botanische Tuin. Over hem later ook een blog.
Wim Tijmens was een getalenteerd spreker en hield tientallen lezingen over tuinieren, planten en tuinarchitectuur. Wim vertelde dan graag dat je planten drie vragen moest stellen:’ Hoe heet je? Waar kom je vandaan? En hoe ben je hier gekomen?’ Ook hield hij voordrachten over de vele exotische reizen die hij maakte voor zowel vakgenoten als leken en zo heeft hij bijgedragen om heel veel mensen enthousiast te krijgen over botanie en landschapsarchitectuur.
Zijn basisopleiding én de zo belangrijke vorming die tuinhazen opdeden als het gaat om zelfstandigheid, sociale contacten en culturele vorming, kreeg Wim Tijmens in zijn tienerjaren aan de Gerard Adriaan van Swieten Tuinbouwschool in Frederiksoord, Drenthe.
Bronnen:
Interview met Martin Smit, curator Utrecht Botanische Tuinen
SCHRIJF JE IN VOOR ONZE NIEUWSBRIEF
Blijf op de hoogte van de ontwikkelingen, activiteiten en projecten en schrijf je nu in voor de nieuwsbrief. Dan ontvang je regelmatig een update op je digitale deurmat!
